رشته جامعه شناسی، زیر شاخه علوم اجتماعی، کاوش عمیقی از زندگی اجتماعی انسان ارائه می دهد. این رشته به نقش‌های پیچیده رفتار انسانی در جامعه می‌پردازد و آن را به رشته‌ای بسیار متنوع و جذاب تبدیل می‌کند. اگر شیفتگی شما در درک افراد و تعاملات آنهاست، جامعه شناسی به شما اشاره می کند.
رشته جامعه شناسی طیف وسیعی از موضوعات را در بر می گیرد، از جمله مذهب، پویایی خانواده، حکومت، پدیده های فرهنگی، پویایی های سیاسی، پویایی های نژادی، و تأثیر متقابل طبقات مختلف اجتماعی. همچنین به پیچیدگی‌های هنجارها، باورها و سنت‌های فرهنگی می‌پردازد و در عین حال پویایی ثبات اجتماعی و تغییرات دگرگون‌کننده در جوامع را روشن می‌کند.
اگر می‌خواهید بیشتر کاوش کنید، می‌توانید مقدمه‌های جامعی برای دوره‌های مختلف علوم انسانی در مقطع کارشناسی را در وب‌سایت کتابخانه الکترونیکی زنبور پیدا کنید. همچنین برای دریافت جزوات رشته جامعه شناسی و یا رشته های دیگر می توانید در این سایت اقدام کرده و کامل ترین و جامع ترین جزوات را دریافت کنید.
جامعه شناسی چیست؟
جامعه شناسی شاخه ای جدایی ناپذیر از علوم اجتماعی را تشکیل می دهد که به کشف تابلوهای پیچیده جوامع انسانی و پدیده های اجتماعی مربوط به آنها اختصاص دارد.
در این حوزه علمی، جامعه شناسی به دقت جوامع انسانی را مورد بررسی قرار می دهد، رفتارها و پویایی های آنها را که یا ساختار موجود آنها را حفظ می کند یا تغییرات دگرگون کننده را آغاز می کند، بررسی می کند.
در اصل، جامعه شناسی حول بررسی جامع محیط های اجتماعی می چرخد، که در آن با سه جنبه به هم پیوسته دست و پنجه نرم می کند:
- مکان: بافت جغرافیایی که در آن تعاملات انسانی رخ می دهد.
- جمعیت: ترکیب عددی افراد در این محیط ها.
- هنجارها و قواعد: قراردادها و دستورالعمل های تعیین شده ای که بر ارتباطات و تعاملات انسانی حاکم است.
در هسته خود، جامعه شناسی تلاش می کند تا عمیقاً در این جنبه ها کاوش کند، با هدف درک پیدایش اعمال انسانی و تکامل آگاهی جمعی. این رشته جامعه شناسان را ملزم به داشتن مجموعه ای از مهارت های منحصر به فرد می کند که آنها را قادر می سازد تا پیچیدگی هایی را که اغلب از درک دیگران دوری می کنند، کشف کنند.
معرفی رشته جامعه شناسی
مطالعه جامعه دارای تاریخچه غنی است و فیلسوفان و دانشمندان مشهور از دوره های مختلف بینش خود را ارائه می دهند. مشاهیر فلسفی مانند ارسطو، افلاطون، فارابی، ابن خلدون، ابن مسکویه و بسیاری دیگر در نوشته‌های خود آثار ماندگاری بر جای گذاشته‌اند و دیدگاه‌های خود را در مورد جامعه و زندگی بشر به اشتراک گذاشته‌اند.
علیرغم تفکرات گسترده این متفکران، جامعه شناسی به عنوان یک علم متمایز در طول قرن های 18 و 19 ظهور کرد که ریشه در اندیشه های فیلسوفان یونان باستان داشت. به طور خاص، آگوست کنت با معرفی اصطلاح “فیزیک اجتماعی” نقشی محوری ایفا کرد که نشان دهنده تکامل و توسعه تدریجی این رشته بود. در سال 1880، جامعه شناسی رسماً به عنوان یک رشته دانشگاهی متبلور شد و سفر آکادمیک خود را در مؤسسات اروپایی آغاز کرد و در نهایت در سراسر جهان گسترش یافت.
در ایران، بسیاری ریشه‌های جامعه‌شناسی را با ابن خلدون مرتبط می‌دانند، تا جایی که گاه در کتاب‌های درسی دبیرستان از او به عنوان یک جامعه‌شناس ایرانی یاد می‌شود. اما در عصر جدید، استقرار رسمی جامعه شناسی در ایران را می توان به غلامحسین صدیقی در سال 1317 نسبت داد.
صدیقی آموزش رشته جامعه شناسی را در دانشکده ادبیات آغاز کرد و آن را به عنوان یک زیر شاخه متمایز از فلسفه قرار داد. این رشته دانشگاهی به سرعت در سراسر ایران شهرت یافت و متعاقباً در حوزه علوم اجتماعی گنجانده شد. امروزه دانشگاه های ایران به طور مداوم جامعه شناسی را به عنوان بخشی از پیشنهادات دانشگاهی خود ارائه می دهند.
رشته جامعه شناسی جایگاه برجسته ای در میان رشته های تحت پوشش کنکور علوم انسانی دارد و تعداد قابل توجهی از داوطلبان را به خود جلب می کند که تلاش می کنند جایگاهی را در این رشته مورد تقاضا در دانشگاه های سراسر کشور به دست آورند.
پس از اعلام نتایج کنکور سراسری، دانشجویان مشتاق رشته جامعه شناسی می توانند به راهنمای «انتخاب کنکور انسانی» منتشر شده توسط سازمان سنجش مراجعه کنند. این راهنما به عنوان منبع ارزشمندی برای آن ها عمل می کند تا فهرست دانشگاه های ارائه دهنده جامعه شناسی را بررسی کرده و بر اساس آن انتخاب های خود را انجام دهند.
رشته جامعه شناسی در آزمون ورودی علوم انسانی از ظرفیت بالایی برخوردار است و اکثر دانشگاه های دولتی آن را به عنوان بخشی از برنامه های دوره تمام وقت و مقطع دوم خود ارائه می دهند.
با این حال، توجه به این نکته ضروری است که رشته جامعه شناسی در دانشگاه های پیام نور یا موسسات غیرانتفاعی در دسترس نیست. شایان ذکر است دانشگاه آزاد امکان ادامه تحصیل در رشته جامعه شناسی را هم از طریق کنکور سراسری و هم از طریق پذیرش مستقیم و بدون نیاز به کنکور فراهم می کند.
وظایف کارشناس رشته جامعه شناسی
- درگیر شدن در درک و مطالعه جوامع انسانی
- غواصی در تحلیل و کاوش در جوامع بشری
- ریشه کن کردن دیدگاه های تعصب آمیز و از بین بردن باورهای غلط
- تقویت اجرای سیاست های اجتماعی دولت از طریق ارتقاء سازمان جامعه محور
- تقویت تکامل نظریه های جامعه شناختی
- تلاش های قهرمانانه برای ارتقای چشم انداز سیاست های فرهنگی و اجتماعی
- انجام تحقیقات و بررسی های جامع در زمینه پویایی های اقتصادی و اجتماعی
- نظارت بر برنامه های آموزشی ضروری برای سازمان های برنامه ریزی ملی
- اجرای سیاست ها و برنامه های اجتماعی چند وجهی در سطوح مختلف دستگاه های اداری
- ارزیابی و نظارت بر ابتکارات و پروژه های اجتماعی، چه در حوزه عملی و چه در حوزه نظری.
مزایا و معایب رشته جامعه شناسی و آینده شغلی
جامعه شناسی، زمانی که به طور موثر مهار شود، می تواند به عنوان یک قطب نما قدرتمند برای هدایت افراد به سمت مشارکت های اجتماعی معنادار عمل کند. در دنیای امروز که گرفتار بیماری‌های مختلف اجتماعی است، جامعه‌شناسان شبیه جراحان ماهر هستند که وظیفه دارند مشکلات جامعه را کاهش دهند و به مسائل اجتماعی مردم بپردازند. یافتن راه‌حل‌هایی برای این چالش‌ها می‌تواند حس عمیقی از هدف و عزت نفس را در جامعه‌شناسان القا کند.
با این حال، در کشور ما، چشم‌انداز اشتغال کنونی، با رقابت شدید برای فرصت‌های شغلی محدود، تصویر کمتر مطلوبی را برای فارغ‌التحصیلان جامعه‌شناسی ترسیم می‌کند. علاوه بر این، این حوزه عمدتاً بر اقشار حاشیه‌نشین جامعه تمرکز می‌کند و در حالی که نوع‌دوستی را تقویت می‌کند، می‌تواند جامعه‌شناسان را نیز تحت فشارهای روانی قابل توجهی قرار دهد.
جامعه شناسی در جوامع غربی با هدف اصلی پرداختن به نیازهای جامعه، ارائه تحلیل های جامع و ارائه راه حل های موثر آغاز شد. متأسفانه به نظر می رسد که در ایران این رشته آنچنان که شایسته است به رسمیت شناخته نشده است.
علیرغم فارغ التحصیلی تعداد قابل توجهی از دانشجویان در رشته جامعه شناسی هر ساله، چالش ها و مسائل اجتماعی در ایران همچنان ادامه دارد و حتی تشدید می شود. با این حال، این مشکلات به طور بالقوه می تواند از طریق اجرای استراتژی های اتخاذ شده توسط جوامع توسعه یافته، از جمله استخدام و مشاوره با جامعه شناسان، کاهش یابد. تنها از طریق چنین اقداماتی است که می توان به طور مؤثر به این مسائل پرداخت.
در مقطع کارشناسی، رشته جامعه شناسی ممکن است بازار کار چالش برانگیزی را ارائه دهد، اما درها را به روی فرصت های امیدوارکننده تری در سطوح پیشرفته دانشگاهی مانند مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا می گشاید.
فارغ التحصیلان دارای مدرک لیسانس در رشته جامعه شناسی می توانند گزینه های شغلی را که نیاز به مدارک بالاتر و تخصص تخصصی دارند، بررسی کنند. به عنوان مثال، آنها می توانند با گذراندن موفقیت آمیز آزمون های استخدامی، به دنبال موقعیت های تدریس در وزارت آموزش و پرورش باشند.
علاوه بر این، فارغ التحصیلان جامعه شناسی دارای مجموعه مهارت های همه کاره ای هستند که در موسسات دولتی و خصوصی بسیار مورد توجه است. آنها می‌توانند نقش‌های مختلفی از جمله روزنامه‌نگاری، مشاوره شغلی، حمایت از سلامت روان، فعالیت اجتماعی، تجزیه و تحلیل پزشکی قانونی، مشاوره اعتیاد، مشاوره توانبخشی، برنامه‌ریزی بازنشستگی، تحقیقات جامعه‌شناختی و موقعیت‌های مختلف مرتبط با تحقیقات را دنبال کنند.
این مسیرهای شغلی به فارغ التحصیلان این فرصت را می دهد تا از دانش جامعه شناختی خود استفاده کنند و تأثیر معناداری بر جامعه بگذارند.
دروس دانشگاهی رشته جامعه شناسی
دانشجویان مقطع کارشناسی جامعه شناسی موظفند در مجموع 135 واحد را در طول 4 سال، معادل 8 ترم تکمیل کنند. این واحدها در دسته های مختلف دروس از جمله دروس تخصصی، اصلی، اختیاری و عمومی توزیع می شوند.
1- دروس عمومی (20 واحد):
- تربیت بدنی (1)
- تربیت بدنی (2)
- زبان خارجی عمومی
- تاریخ اسلامی
- اخلاق و تربیت اسلامی
- فارسی عمومی
- انقلاب اسلامی
- متون اسلامی
- معارف اسلامی(1)
- معارف اسلامی(2)
2- دروس اصلی (58 واحد):
- مبانی جامعه شناسی (1)
- مبانی جامعه شناسی (2)
- مبانی جمعیت شناسی
- مبانی مردم شناسی
- مبانی روانشناسی
- مبانی فلسفه
- تاریخ تفكر اجتماعی در اسلام
- مبانی تاریخ اجتماعی درایران
- آمار توصیفی یك متغیره
- آمار توصیفی دو متغیره
- آمار استنباطی یك و دو متغیره
- زبان تخصصی
- اصول علم اقتصاد
- روانشناسی اجتماعی
- مبانی روانشناسی و مبانی جامعه‌شناسی (1)
- روشهای مقدماتی تحلیل جمعیت
- انسان از دیدگاه اسلام
- نظریه جامعه شناسی (1)
- نظریه جامعه شناسی( 2)
- نظریه جامعه شناسی (3)
- مبانی روش تحقیق
- روش تحقیق كیفی
- روش تحقیق كیفی
- روش تحقیق كمی (1)
- روش تحقیق كمی (2)
- جامعه شناسی انقلاب
- جامعه شناسی قشرها و نابرابری های اجتماعی
- بررسی مسائل اجتماعی ایران
- جامعه شناسی ادبیات
3- دوره‌های تخصصی (34 واحد):
- جامعه شناسی شهری
- جامعه شناسی روستایی
- جامعه شناسی صنعتی
- جامعه شناسی خانواده
- جامعه شناسی انحرافات
- جامعه شناسی توسعه
- جامعه شناسی سازمان ها
- كاربرد جمعیت شناسی
- تكنیک های خاص تحقیق
- جامعه شناسی ارتباطات
- جامعه شناسی پزشكی
- جامعه شناسی سیاسی
- جامعه شناسی كار و شغل
- تغییرات اجتماعی
- جامعه شناسی آموزش و پرورش
4- دوره های اختیاری (18 واحد):
- ثارصاحب نظران جامعه شناسی
- جامعه شناسی جوانان
- جامعه شناسی جامعه اطلاعاتی
- جامعه شناسی هنر
- روانشناسی اجتماعی كاربردی
- اندیشه های سیاسی در قرن
- فلسفه علوم اجتماعی
- دروس تخصصی سایر رشته های علوم اجتماعی
5- پایان نامه (5 واحد)
این برنامه درسی ساختاریافته دانشجویان کارشناسی رشته جامعه شناسی را با یک پایه جامع در جامعه شناسی مجهز می کند و در عین حال فرصت هایی را برای تخصص و تحقیق فراهم می کند.
